Cách xa trung tâm huyện hơn 20 km, địa hình đồi núi với độ cao gần 600m so với mặt nước biển, những con đường ngoằn ngoèo vắt lưng chừng qua các ngọn núi. Xóm Sưng, xã Cao Sơn, huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình được biết đến là một trong những xóm đặc biệt khó khăn của tỉnh Hoà Bình. Người dân tại đây thường rủ tai nhau câu nói vui đùa: “Muốn lên được xóm Sưng thì phải sưng, phải mỏi hết cả hai đầu gối”. Nằm giữa chân núi Biều, xóm Sưng được bao bọc bởi những tán rừng tự nhiên với 76 hộ dân tộc người Dao Tiền sinh sống, nơi đây còn đang lưu giữ được những nét văn hoá cổ của người Dao Tiền. Ngoài sản xuất nông lâm nghiệp truyền thống, xóm Sưng còn được thiên nhiên ban tặng một loại chè đặc biệt, đó là cây chè Shan Tuyết
Những búp chè Shan Tuyết cổ thụ núi Biều xanh óng
Shan Tuyết là một loại chè đặc sản mà chỉ có ở một số tỉnh của Việt Nam, mọc ở độ cao hơn 1000m2 so với mực nước biển, với những điều kiện tự nhiên và khí hậu phù hợp. Theo ước tính tại xóm Sưng hiện còn khoảng hơn 1000 cây chè Shan Tuyết cổ thụ có tuổi đời từ 70 năm trở lên, còn lại có khoảng hơn 10ha chè có tuổi đời từ 15 – 20 năm và chè trồng mới.Trước đây, cây chè Shan Tuyết đem lại khoảng 4/10 tổng thu nhập cho các hộ gia đình tại xóm Sưng, nhưng hiện tại với những thay đổi về kinh tế xã hội việc sản xuất chè Shan Tuyết tại xóm Sưng đã dần bị mai một, chè không còn là loại cây được quan tâm chăm sóc của người dân nên sản lượng và giá trị bị thấp đi rất nhiều, thu nhập từ cây chè Shan Tuyết chỉ còn không đến 1/10 thu thập của các hộ gia đình.
Trước thực trạng đó, Trung tâm Nghiên cứu Sáng kiến Phát triển Cộng đồng (RIC) hợp tác với Ban Quản lý rừng phòng hộ sông Đà thực hiện dự án “Hợp tác Quản lý rừng phòng hộ Sông Đà và phát triển mô hình chè Shan tuyết cổ thụ tại xóm Sưng, xã Cao Sơn, huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình” được tài trợ bởi Cơ quan Hợp tác và Phát triển Thụy Sỹ – SDC, thông qua Dự án quản trị đất đai vùng sông Mê Kông (MRLG) nhằm phát triển mô hình sản xuất, kinh doanh chè Shan Tuyết một cách hiệu quả, gắn với công tác quản lý và bảo vệ rừng bền vững.
Ảnh: Chuyên gia hướng dẫn nhóm tổng hợp số liệu cây chè Shan Tuyết
Dự án bắt đầu triển khai từ 7/2019, đến nay đã đạt được những kết quả tích cực: 01 Tổ hợp tác sản xuất chè Shan Tuyết xóm Sưng được thành lập và được nâng cao năng lực qua các khoá tập huấn kỹ thuật chăm sóc, chế biến chè Shan Tuyết, các hoạt động triển khai kế hoạch quản lý, bảo vệ và phát triển sinh kế bền vững dựa vào rừng.
Ảnh: Thảo luận nhóm trong một buổi tập huấn.
Ảnh: Chuyên gia chia sẻ về bảo quản và chế biên chè
Dự án sẽ kết thúc vào tháng 08/2021, với một vùng nguyên liệu chè quý hiếm và những mong muốn của người dân. Dự án đang cùng đồng hành cùng người dân để có thể đạt được những mục tiêu quan trọng và nâng cao được sản lượng, giá trị và thu nhập cho người dân xóm Sưng
Ảnh: Người dân đang đóng gói chè thành phẩm.
